BİLDİĞİN CEHENNEMİ BİLMEDİĞİN CENNETE TERCİH Mİ EDİYORSUN?
- Neden hep aynı insanlar beni buluyor?
- Ben neden sevilmiyorum?
- İlişkilerimde aynı sorunları yaşamamın bir nedeni var mı?
- Hayatıma giren insanlar bir tesadüf mü yoksa bende mi bir sorun var?
Hayat zorlu bir mücadeledir. Bu zorlu mücadelede güven kaynakları ararız. Mesela hep gittiğimiz yoldan gitmeyi tercih ederiz. Çünkü o yol kötü bile olsa, o yoldan gitmeyi öğrenmişizdir ve yolda önümüze çıkacak tüm engelleri, virajları biliriz. Bilmediğimiz yollar bize cazip gelmez. Konfor alanımızdan çıkmaya korkarız. Bu bakımdan insanlar genelde bildiği cehennemi, bilmediği cennete tercih eder.
Pek çok danışanım, ilişkilerinin sonunda yaşadıkları hayal kırıklıkları ve acıların benzer olduğunu fark ederler. Fakat sorunun nedenini nerede bulacaklarından çokta emin değillerdir. Bireylerin, benzer sorunlar yaşadığı insanları hayatlarına çekmesinin arkasında özel bir hikaye var. Bu hikâyenin derin kökleri hepimizin bildiği gibi çocukluğa uzanır. Çocukluk yaşamımızda kişiliğimiz olgunlaşmaya ve alışkanlıklar edinmeye devam eder. Kişiliğimizin ana yapıları bu dönemlerde inşa edilir. Her çocuğun sevgi, ilgi, bakım, güvenlik gibi duygusal ihtiyaçları vardır ve bunların karşılanması gerekir. Çocukluk döneminde bu depoların tatmin edici bir şekilde dolmamasıyla çocuk yaşadığı içsel gerilimden kurtulmak için çözüm yolları arar. Genellikle bulduğu çözüm yolları, o günlerde kendisinin işine yarar. Bu çocuk yetişkinliğe doğru, aynı çözüm yollarını benzer sorunlarda tekrar kullanmaya başlayabilir. Fakat bir zamanlar işlevsel olan çözümler yetişkinlik hayatımızda başımıza bela olabilir. Daha iyi hissetmemize engel olabilir ve ilişkilerimizi zedeleyebilir.
Örneğin, bir çocuk görmezden gelindiğini hissettiğinde küsme davranışına başvurabilir. Bu davranış çocukluk çağında işe yarayabilir ve ailesinin ilgisini tekrar üzerine çekebilir. Nihayetinde çocuk amacına ulaşır. Bu davranış kalıbı yetişkinliğe taşındığında ve birey içsel düzeyde kendisinin görmezden gelindiğini hissettiğinde küsme davranışına başvurabilir fakat çocukken işe yarayan bu davranış kalıbı yetişkinlikte bireyi amacına ulaştırmaz. Yetişkinlerin hayatlarında sık karşılaşılan işlevsiz davranışlara örnek vermek gerekirse, küsme huyu, öfke nöbetleri, aşırı kıskançlık, aşırı yemek yeme, çok sık özür dileme, hayır diyememe, sosyal geri çekilme, ilgi açlığı, aşırı alkol ve madde kullanımı, kendine ve çevreye zarar verme davranışları gösterilebilir. Bu davranışların kökeni çocuklukta yaşadığımız deneyimlerde saklıdır.
Birey, kendisine iyi gelmeyen romantik bir ilişkiyi ısrarla sürdürmeye devam ettiğinde de benzer bir süreç yaşanır. Ebeveynin çocuğa karşı şiddet göstermesi, ilgisiz davranması ve rekabet etmesi bu sağlıksız yaşantıların, geçmişteki kökenleri olabilir. Bir çocuk için anne ve baba ne kadar kötü olursa olsun, her çocuğun anne ve babasına ihtiyacı vardır. Bu bakımdan ebeveynlerine kendisini sevdirmek için çeşitli çözüm yolları bulabilir. Çocukluk döneminde çocuğu amacına ulaştıran bu çözüm işlevseldir. Yetişkinlik yaşamına gelindiğinde, bireyin kendisini sevdirme çabaları diğer ilişkilerine yansıyabilir. Fakat artık eskisi gibi işlevsel değildir. Çünkü her insanın sevgisi başka bir insanın sevgisiyle ikame edilebilir. Birey, ebeveynlerinden ihtiyaç duyduğu sevgiyi, saygıyı, güveni alamamışsa tıpkı ebeveynine benzer bir partneri seçebilir. Duygusal ihtiyaçları karşılanmayan birey, tıpkı çocukluğundaki gibi hareket eder. Çünkü içindeki çocuk parça bu ilişkiyi tekrarlayarak esasında kendisini iyileştirmek ve hikâyesine farklı bir son yazmak ister. Bireyin kronolojik yaşının ne kadar büyük olduğu ve bireyin ne kadar zeki olduğuna bakılmaksızın mantıklı düşünen parçası devre dışı kalır. Fiziksel anlamda da çekici geliyorsa bireyin içindeki iyileşmek isteyen o çocuk parça uyanır. İçindeki çocuk parçası uyanan birey, tıpkı çocukluktaki gibi kendisini sevdirme çabalarına girebilir. Birey yetişkin parçasıyla düşündüğünde o kişinin kendisine iyi gelmeyeceğini biraz tanıdıktan sonra fark eder. Fakat çocuk parça tetiklendiğinde kontrol onun eline geçer ve ilk zamanlarda zirvede başlayan ilişkiye aşırı yatırım yapılır. Yapılan yatırımlar ne kadar artarsa bireyin o ilişkiden geri dönmesi de zorlaşacaktır.
Peki, hikâyemize nasıl farklı bir son yazabiliriz?
FARKINA VAR!
Öncellikle son zamanlarda sıklıkla yaşadığımız ve bize zarar veren işlevsiz davranışları (aşırı kıskançlık, küsme davranışı, aşırı yemek yeme, hayır diyememe vb.) bulmak önemlidir. Bu davranışları tespit ettikten sonra geçmişteki kökeninin ne olduğu üzerine düşünülebilir. Unutmayın ki şuan yaşadığınız işlevsiz davranışların tek bir kökeni olmayabilir ve karmaşık bir tabloyla da karşılaşabilirsiniz.
BAĞLANMA STİLİNİ ÖĞREN!
Her bireyin güvenli ya da güvensiz olmak üzere bir bağlanma stili vardır. Güvenli bağlanan kişiler sağlıklı ve dengeli ilişkiler kurabilir fakat güvensiz bağlanan kişilerle ilişki kurmak oldukça zordur. Kendimizin bağlanma stilini öğrenip, partnerimizin bağlanma stili hakkında ipuçlarını anladıktan sonra yolumuza devam etmek önemlidir.
Kendi başınıza geçmişteki kökleri bulamıyor ve bağlanma stillerini anlayamıyorsanız bir uzmandan destek almanız size ve ilişkilerinize iyi gelecektir.
Tuğba KARA
Psikolojik Danışman
