Son yıllarda arıcıların korkulu rüyası haline gelen gal arısı zararlısı ile iklim değişikliği, kestane balı üretimini büyük ölçüde düşürdü. 400 ton civarında üretimin olduğu Kastamonu’da kestane gal arısı ile iklim değişikliğinden yaşanan sorunlardan ötürü bu yıl üretimin ortalama 150 tona kadar düştüğü belirtildi.
Kastamonu’nun sahil kesimindeki ilçeleri olan Abana, Bozkurt, Çatalzeytin, Cide, Doğanyurt ve İnebolu başta olmak üzere üretimi yapılan coğrafi işaret tescilli kestane balında, rekolte her geçen yıl azalıyor. Adeta şifa deposu olan ve düzenli tüketildiğinde birçok hastalığa iyi geldiği bilimsel olarak kanıtlanan kestane balının bu yılki hasadına da başlandı. Kastamonu’da kestane balı üretimi yapan arıcılar, kovanları açarak petekleri aldı. Arıcılar, sağımın ardından topladıkları petekleri süzerek kestane balını elde etti.
2021 yılından itibaren bölgedeki ağaçlarda görülmeye başlanan kestane gal arısı zararlısı, kestane ağaçlarına büyük oranda zarar vermeye başladı. Bunun yanı sıra tüm dünyada hissedilen iklim değişiklikleri de kestane ağaçlarındaki çiçek verimini düşürdü. Kastamonu Orman Bölge Müdürlüğü tarafından kestane gal arısı zararlısına karşı başlatılan mücadele kararlılıkla sürerken, zararlı sebebiyle kestane balı üretimi büyük oranda düştü. 2021 yılında 400 ton kestane balının üretildiği Kastamonu’da bu yıl rekoltenin 150 ila 200 tona kadar düşmesi bekleniyor.
“2021 yılından itibaren ilimizde görülen kestane gal arısıyla sebebiyle kestane balı üretiminde düşüşler yaşandı”
Konu ile ilgili konuşan Kastamonu Tarım ve Orman İl Müdürü Bekir Yücel Tanrıkulu, “Kastamonu, yüzde 72 orman varlığıyla, zengin florasıyla ve eşsiz doğasıyla Türkiye’de en önemli orman varlığına sahip illerden bir tanesi oluyor. Bu eşsiz doğası içerisinde tabii ki kestane ağaçları da önemli bir yere sahip. Kestane balı da, kestane çiçeklerinden elde edilen bir baldır. Yılın belirli bir döneminde yılın 15 gün gibi çok kısa bir süresinde arıcılarımız, kestane çiçeklerinden kestane balı üretmeye çalışıyor. Kastamonu’da 80 ila 85 bin kolonisiyle yaklaşık bin 218 işletmesiyle önemli arıcılık hizmetlerinden bir tanesi. 80 bin hektarlık Türkiye’deki kestane ağacı varlığı içerisinde yüzde 25’ine sahip Kastamonu’da 20 bin hektarlık alanda kestane ağaçları bulunmaktadır. Dolayısıyla kestane balı üretimi de Türkiye’de önemli üretim merkezleri içerisinde yer alıyoruz. Özellikle 2021 yılından itibaren ilimizde görülen kestane gal arısıyla sebebiyle son 2 yıldır kestane balı üretiminde biraz düşüşler yaşandı. Buna iklim değişikliği de etkili oldu. Biraz daha geçtiğimiz yıllara göre ortalama verim konusunda düşüşler gözlemlemekteyiz. Özellikle koloni başına 8 ila 10 kilo arasında olan kestane balı üretimi bu yıl yaklaşık 3 ila 4 kilo arasına kadar düşmüş. Buna rağmen Kastamonu’da yine de 200-250 ton arasında kestane balı üretimiyle ülkemizde önemli üretim merkezleri arasında bulunuyor” dedi.
“Arıcılık konusunda Kastamonu, Türkiye’de önemli bir merkez olacaktır”
Kastamonu’nun önümüzdeki yıllarda arıcılık noktasında Türkiye’de önemli bir merkez olacağına inandıklarını söyleyen Tanrıkulu, “2022 yılında Kastamonu Üniversitemiz ile Arı Yetiştiricileri Birliği ve Kastamonu Tarım ve Orman İl Müdürlüğümüz tarafından yapılan çalışmalar neticesinde kestane balına coğrafi işaret aldık. Yine Arı Yetiştiricileri Birliğimiz, Kastamonu kestane balı olarak markalaşmasını yaptık. Şu anda birliğe üye arıcılarından elde ettikleri balları Kastamonu kestane balı markası altında satışını yapmaktadırlar. Son zamanlarda özellikle yetiştiricilerimizden ya da diğer illerden kestane balı üretimi için ilimize gezginci arıcı olarak gelmektedirler. Bu gezginci arıcılık konusunda İl ve İlçe Müdürlüklerimiz vasıtasıyla bizler bunların çalışmalarını da yapıyoruz. Bizlerden izin aldıktan sonra ilimize gelebiliyorlar. Bu da arıcılık konusunda bizleri, Türkiye’de önemli bir merkez olacağımıza işaretlerden bir tanesi oluyor” şeklinde konuştu.
Kestane gal arısıyla ilgili mücadelenin 7-8 yıl daha süreceğini belirten Tanrıkulu, “Kestane Gal Arısıyla ilgili sorunlar ve sıkıntılar azalmaya başladıktan sonra bizler, tekrardan kestane balında verimin artmasını bekliyoruz. Fakat kestane gal arısıyla mücadeledeki çalışmalar yaklaşık 7-8 yılı bulacaktır. Bunan ardından inşallah Kastamonu’da kestane ağaçlarındaki çiçekler sağlıklı bir şekilde artmaya başladıktan sonra verimde artacaktır. Bu konuyla ilgili İl Müdürlüğümüzün ve Orman Bölge Müdürlüğümüzün birlikte yürüttüğü projemiz bulunuyor. Kestane ağaçlarının etrafının biraz daha açılmasını amaçlıyoruz ve bu sayede kestane varlığının da artırılmasını hedefliyoruz” diye konuştu.
“Bu yıl tahminlerimiz üzerine 100 ila 150 ton arasında bir üretim gerçekleştirdik”
Kastamonu Arı Yetiştiricileri Birliği Başkanı Cem Başar ise, “Kastamonu kestane balı coğrafi işaretli bir ürünümüzdür. Kastamonu’nun özellikle sahil ilçelerindeki kestane ormanlarında doğal olarak üretim yapılmaktadır. Yaklaşık 50 ila 60 civarında kovanda bu yıl üretim yapıldı. 2024 yılı maalesef hem iklim değişikliğini hissedilir derecede gördük hem de yoğun olarak kestane ormanlarımızı saran kestane gal arısıyla birlikte üretimde oldukça düştü. Normal bir sezona göre yaklaşık yüzde 25 civarında bir üretim aldık. Bu da koloni başına 3 kilogram civarında bir üretime sahip olduk. Kastamonu, bu yıl tahminlerimiz üzerine 100 ila 150 ton arasında bir üretim gerçekleştirdik. Tüm üreticilerimizi hayırlı ve bereketli bir sezon diliyorum” dedi.
Normal şartlarda Kastamonu’da yaklaşık 400 ton civarında kestane balı üretiminin olduğunu söyleyen Başar, “Bu 2020 yıllarının başından itibaren sürekli olarak düşüş göstermeye başladı. Hem küresel iklim değişikliğini çok şiddetli görüyoruz hem de 2021 yılından kestane gal arısı zararlısı ilimize giriş yaptı. Kestane gal arısı zararlısı şiddetli bir şekilde Kastamonu’yu sardı. Bu yüzden yıldan yıla 400 tonlardan üretim 100 ila 150 tona kadar düştü. Şu anda aynı kovan sayısıyla yani kovan sayısı değişmemekle birlikte yaklaşık olarak 100 ila 150 ton arasında bir üretim gerçekleştirildi. Şu anda kestane balının sağımı bitti, üreticilerimiz ürünlerini piyasaya çıkarmaya başladı. Piyasadan da yoğun bir talep var. Bu talebe karşılık üretilen ürünümüz çok az. Alacak insanlarımızın biran önce ballarını almalarını tavsiye ediyoruz. Kestane balının bu yıl perakende fiyatı 2 bin lira civarındadır” ifadelerini kullandı.
“Kovan başına bu yıl ancak 3 kilogram bal alabildik”
İnebolu’nun Dibek köyünde kestane balı üretimi yapan Orhan Anadolu da, şöyle konuştu: “Ben, 2009 yılından bu tarafa kestane balı üretmekteyim. Kestane balı üretimi bazı yıllara göre değişkenlik gösterebiliyordu. Kış mevsiminde çok fazla arılarımızda zayiat oluyordu. Ben, 150 ila 200 kovan arısıyla çalışmaktayım. 2009 yılları ile 2022 yılları arasında kestane balımızın kovan başı ortalama 8 ila 14 kilo arasında değişkenlik gösteriyordu. Özellikle 2022 yılından sonra kestane gal arısının ormanlarımızda görülmesiyle birlikte üretimimizde büyük bir zayiat verdi. Kovan başına ancak 3 kilogram bal alabildik. Bu yıl fakat kovan başına birazcık daha artış gösterdi ve 5-6 kiloya kadar çıktığını gördük. Bu da bizlere demek ki kestane gal arısıyla yapılan mücadeleler gerçekten meyvesini veriyor. Başarılı bir mücadele oluyor. Geçtiğimiz yıl kestane balının fiyatı bin liraydı, bu yıl ise bin 750 lira ile 2 bin lira arasında satılıyor. Kestane balında verim az olduğundan dolayı fiyatı da yüksek. Kestane gal arısı, kestane ormanlarına büyük zararlar verdi. Birde bizlerin maliyetleri oluyor. 150-200 kovan ile arıcılık yapmak çok zor bir iş. Bizler de bunlara bir bedel ödüyoruz, bunların maliyeti oluyor. Bu seferde kestane balı beklentilerimizin altında olunca mecburen fiyatı yükselmiş oluyor. Girdi maliyetleri de yüksek ne yazık ki. Bizlerde ancak bu şekilde zam yaparak maliyetlerin altından kalkmaya çalışıyoruz”.
Öte yandan, Kastamonu Orman Bölge Müdürlüğü laboratuvarında çoğaltılan ‘Torymus Sinensis’ böceği, kestane ağaçlarının yoğun olarak bulunduğu ormanlık alanlara bırakılıyor. Gal arılarının yumurtalarıyla beslenen böcekler ile ağaçların kurumasının ve yüzde 80 civarında meyve kaybına sebep olan gal arılarının azaltılması hedefleniyor.
